Engellilik, bireylerin fiziksel, zihinsel, duyusal veya öğrenme farklılıkları nedeniyle günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmelerinde karşılaştıkları zorlukları ifade eder. Bu zorluklar, bireyin çevresiyle olan etkileşimini ve bağımsız yaşamını etkileyebilir. Engellilik, sadece bireyin kendisini değil, ailesini, arkadaşlarını ve toplumun tamamını ilgilendiren karmaşık ve çok yönlü bir konudur.

Engellilik Türleri

Engellilik, geniş bir yelpazede farklılık gösterir ve birçok kategoriye ayrılabilir. Bu kategoriler birbirleriyle örtüşebilir ve bir bireyde birden fazla engellilik türü görülebilir.

• Fiziksel Engellilikler: Hareket kabiliyetini, kas gücünü veya koordinasyonu etkileyen engellilikler (örneğin, tekerlekli sandalye kullanımı gerektiren durumlar, felç, ampütasyon).
• Duyusal Engellilikler: Görme, işitme veya diğer duyuların kaybı veya azalması (örneğin, körlük, sağırlık).
• Zihinsel Engellilikler: Bilişsel yetenekleri, öğrenme ve problem çözme becerilerini etkileyen engellilikler (örneğin, down sendromu, otizm spektrum bozukluğu).
• Öğrenme Güçlükleri: Okuma, yazma, matematik veya diğer akademik alanlarda öğrenmeyi etkileyen güçlükler (örneğin, disleksi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)).
• Kronik Hastalıklar: Uzun süreli ve genellikle tedavi edilemeyen hastalıklar (örneğin, diyabet, kalp hastalıkları, kanser), kişinin günlük yaşam aktivitelerini önemli ölçüde etkileyebilir ve bir engellilik olarak kabul edilebilir.

Bu kategoriler, engelliliğin karmaşıklığını tam olarak yansıtmasa da, genel bir çerçeve sunmaktadır. Her bireyin deneyimi benzersizdir ve engelliliğin etkisi, bireyin özelliklerine, çevresel faktörlere ve mevcut desteğe bağlı olarak değişir.

Engelliliğin Etkileri

Engellilik, bireyin hayatını birçok farklı şekilde etkileyebilir. Bu etkiler, fiziksel, duygusal, sosyal ve ekonomik alanları kapsayabilir.

1. Fiziksel Etkiler: Hareket kısıtlılığı, ağrı, yorgunluk gibi fiziksel zorluklar.
2. Duygusal Etkiler: Korku, kaygı, depresyon, düşük öz güven gibi duygusal sorunlar.
3. Sosyal Etkiler: Sosyal dışlanma, ayrımcılık, arkadaşlık kurmada zorluklar.
4. Ekonomik Etkiler: İş bulmada zorluklar, düşük gelir, yüksek sağlık masrafları.

Engelli bireyler, bu etkilerle başa çıkmak için özel destek ve kaynaklara ihtiyaç duyabilirler. Aile, arkadaşlar, sağlık profesyonelleri ve kamu kurumları, engelli bireylere destek olmakta önemli rol oynarlar.

Engelli Bireylerin Hakları

Engelli bireyler, diğer tüm bireyler gibi, temel insan haklarına sahiptirler. Bu haklar, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası sözleşmelerde belirtilmiştir. Bu haklar arasında:

• Eşitlik ve ayrımcılığa uğramama hakkı
• Erişilebilirlik hakkı (fiziksel, bilgi ve iletişim erişilebilirliği)
• Eğitim hakkı
• Sağlık hakkı
• İş bulma ve çalışma hakkı
• Katılım hakkı (toplum yaşamına tam ve etkin katılım)

Bu hakların korunması, engelli bireylerin tam potansiyellerine ulaşmaları ve toplumun tam bir üyesi olmaları için gereklidir.

Kapsayıcı Bir Toplum Oluşturma

Kapsayıcı bir toplum, tüm bireylerin, engelli olup olmamalarına bakılmaksızın, eşit haklara sahip olduğu ve toplum yaşamına tam ve etkin bir şekilde katılabildiği bir toplumdur. Bu, fiziksel çevrenin erişilebilirliğinin sağlanması, ayrımcılığın önlenmesi ve engelli bireylerin ihtiyaçlarına uygun hizmet ve desteklerin sunulması anlamına gelir.

Kapsayıcı bir toplum oluşturmak için, herkesin engellilik konusunda farkındalığının artırılması, önyargıların kırılması ve engelli bireylere karşı olumlu tutumların geliştirilmesi gerekmektedir. Eğitim, farkındalık kampanyaları ve toplumsal katılım programları, bu konuda önemli bir rol oynar.

Engellilikle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Engellilikle ilgili sık sorulan sorular ve cevapları aşağıda verilmiştir.

Engellilik kalıtsal mıdır?

Bazı engellilikler kalıtsaldır, bazıları ise sonradan edinilir. Kalıtsal engellilikler genlerden kaynaklanırken, sonradan edinilen engellilikler ise kazalar, hastalıklar veya diğer çevresel faktörler sonucu ortaya çıkabilir.

Engelli bireyler ne kadar bağımsız olabilirler?

Engelli bireylerin bağımsızlık düzeyi, engellilik türüne, şiddetine ve bireyin kişisel özelliklerine bağlı olarak değişir. Bazı engelli bireyler, minimum desteğe ihtiyaç duyarken, bazıları daha fazla desteğe ihtiyaç duyabilir. Amaç, mümkün olan en yüksek düzeyde bağımsızlığı sağlamaktır.

Engelli bireylere nasıl yardımcı olabiliriz?

Engelli bireylere yardımcı olmanın birçok yolu vardır. Bunlar arasında, ayrımcılığı önlemek, erişilebilirlik sorunlarını gidermek, destekleyici bir ortam yaratmak ve onların ihtiyaçlarını anlamak yer alır. Ayrıca, engelli bireylerin kendi ihtiyaçlarını ifade etmelerine ve kendi yaşamlarını yönetmelerine olanak tanımak da önemlidir.

Engelli bireyler için hangi destekler mevcuttur?

Engelli bireyler için birçok farklı destek mevcuttur. Bunlar arasında, fiziksel tedavi, mesleki terapi, konuşma terapisi, özel eğitim, sosyal hizmetler ve mali destek gibi hizmetler yer alır. Bu hizmetlere erişim, ülkeden ülkeye ve bölgeden bölgeye değişebilir.

Engelli bireylerle nasıl iletişim kurabiliriz?

Engelli bireylerle iletişim kurarken, sabırlı ve anlayışlı olmak önemlidir. Onların iletişim tarzlarına saygı göstermeli ve onlara kendi hızlarında iletişim kurma fırsatı vermeliyiz. Gerektiğinde yardımcı teknolojilerden faydalanmalıyız.